54 
van het evolueerende rijpende leven. Gerijpt, heeft natuur eil 
niet-natuur elkander omgewerkt. Een zuiver evenwicht ontstaat: 
de dualiteit is opgeheven door gelijkwaardigheid van 't een en 
't ander. 
HetNeo-Plasticisme*) beeldt deze eenheid. Het beeldt de 
gelijkwaardigheid van natuur en niet-natuur, de verinnerlijkte 
uiterlijkheid en veruiterlijkte innerlijkheid door de beelding van 
het rechte in vertikalen en horizontalen stand. Het 
beeldt in vlakken, door dit rechte bepaald. Het realiseert deze 
vlakken door de pure grondkleuren: geel—blauw—-rood, tegen- 
gesteld door niet-kleur, wit'-'zwart—'grijs. In de zichtbaar beei 
dende kunsten, welke onze zidhtbare omgeving voorbereiden, 
beeldt het door veelheid van vlakken of rechthoekige prismata in 
kleur en niet-kleur, terwijl het dezelfde consequenties min of 
meer in de niet-zichtbare kunsten mogelijk acht. Zoo beeldt het 
door een universeel beeldingsmiddel dat opgeheven wordt 
door tegenstelling in veelheid en zoo door compositie tot univer- 
seele beelding wordt. 
Het Neo-Plasticisme groeide uit de voorgaande kunstbewe- 
gingen en nam in de schilderkunst een vasten vorm aan, En 
het is juist in deze dat het Neo-Plasticisme het meest 
bevochten wordt. Zelfs de meest moderne bewegingen accep- 
teeren niet dit principe in schilderkunst. In deze wordt de nood- 
zaak van het rechte in het geheel niet gezien, al accepteert men 
het vlakke. Men erkent niet de eenheid der kunsten. We 
kunnen dus besluiten dat de toepassingen <hoewel onzuiver) van 
het Neo-Plasticisme in de bouwkunst niet van een werkelijk 
nieuw beeidend inzicht getuigen maar of aangewaaid zijn of een 
uit den zuiveren aard zelve, gegroeid gebeuren is. De verkiezing, 
in de schilderkunst, van de ronde lijn, zelfs van de meest vol- 
strekte, den cirkel, toont dat het natuurlijke nog domineert, al is 
de perspectivies natuurlijke vizie reeds verlaten. Het ronde toch 
beeldt steeds vorm, dus beperking in tijd en ruimte. Het rechte 
daarentegen is de beeidende uitdrukking van de grootste snelheid, 
die tot de opheffing van tijd en ruimte, van de grootste kradht 
voert. 
Wat buiten tijd en ruimte valt is niet onreeel. Is het aan- 
vankelijk in ons slechts een intuitief begrip, het wordt reeel als 
de intuitie zuiver en sterk is geworden. De nieuwe plastiek is de 
zieh beeidende tot bepaaldheid gekomen intuitie. 
Paris, Aug. 1923. P. MONDRIAN 
*> Vooral door het orgaan »De Stijl« i bekend geworden. 
VERLAG DER STURM BERLIN W 9 POTSDAMERSTR. 134a 
Soeben neu erschienen Sturmbilderbuch VI, Maler des Expressionismus. 
15 Farbdrudce nach Werken von Chagall, Delaunay, Tour Donas, 
Gleizes, Marcoussis, Metzinger, Schwitters, Muche, Klee u. a. 
Grundpreis M. 15.— 
Zu beziehen durch alle Buchhandlungen oder vom Sturm Verlag,