Volltext: L'art contemporain (3)

91 
KILOMETRAŻ 3 
Nowe kierunki w sztuce cechowała, zwłaszcza w pierw 
szych latach ich działalności, gwałtowna reakcja przeciw 
tradycji. Z tego względu sądzi się nieraz, że negują one 
przeszłość w całej rozciągłości, nie uznając żadnych dzieł 
sztuki wniesionych przez epoki poprzednie. Zbytecznem 
byłoby uzasadniać, że rzecz ma się przeciwnie. Pakt, że 
dziś tak malować czy pisać nie można, nie znaczy, że, sto 
czy dwieście lat temu, było to równie niedopuszczalne. W 
sztuce epok minionych znajduje się wiele dzieł wartościo 
wych, których walory także teraz się uznaje. Nowa Sztuka 
nie jest tylko burzeniem tradycji — jest czemś więcej. Jest 
tworzeniem i obecnie także ustalaniem nowych wartości, 
których zaczątki znajdują się w dawnej sztuce. Malarstwo 
kubistyczne sięga swemi korzeniami aż do Cézanne’a, a 
nowa poezja znalazła swych prekursorów w Rimbaudzie 
czy Whitmanie. Nowa Sztuka jest więc w znacznej mierze 
także wynikiem ewolucji, której podlegało malarstwo i 
poezja. Jest to prawdziwem zarówno w stosunku do daw 
nej sztuki, jak i do dziejów nowych kierunków razem wzię 
tych, a nawet do każdego z osobna. Nowe prądy w sztuce 
podlegały bowiem również ewolucji i bez trudu możnaby 
n. p. ustalić linję rozwojową nowego malarstwa w stosunku 
i poprzez różne «izmy». 
DEFORMACJA 
% 
Olbrzymia ilość kierunków, które pojawiły się w plastyce 
i w literaturze początku XX w., zdaje się wskazywać 
na to, że nie mamy tu do czynienia tylko z reakcją jednego 
prądu przeciw drugiemu, ale że znajdujemy się w obliczu 
przemian natury zasadniczej. Agonja post-realistycznego i 
post-impresjonistycznego malarstwa, której świadkami te 
raz jesteśmy, oraz ogromne bogactwo kierunków awan 
gardy, świadczą, iż drogą ewolucyjną dokonywa się obe 
cnie ustalanie pewnych nowych wartości- Sztuka grecka 
która była dotychczas nieosiągalnym ideałem w dziedzinie 
plastyki, zaczyna coraz bardziej tracić grunt pod nogami. 
Jeśli chodzi o wzory to szuka się ich dziś gdzieindziej. No 
wa Sztuka zrewelowała piękno rzeźby murzyńskiej, ludów 
Oceanji i afrykańskich, oraz zwróciła baczną uwagę na 
twórczość dawnych Azteków, na sztukę asyryjską i egip 
ską. Kino podważyło do reszty ideał greckiej piękności. 
Byłoby dziś wyważaniem otwartych drzwi twierdzić, że, 
przy obecnem udoskonaleniu aparatu fotograficznego i 
barwnych zdjęciach, kopjowanie natury okazało się środ 
kiem zupełnie nieartystycznym i, tern bardziej, niegodnem 
być celem prawdziwego (a nawet nieprawdziwego) arty 
sty. Aparat fotograficzny jest nieosiągalnym ideałem, jeśli 
chodzi o wierność i podobieństwo do odtwarzanego przed 
miotu. Stąd wiec dziś stało się to już łatwo zrozumiałem, 
że wartości dawnego malarstwa polegały nie na doskona- 
łem kopjowaniu otaczającej przyrody, ale wręcz przeciw 
nie: znajdowały się one w tern co je od niej różni. Istotą 
dawnego malarstwa były więc nie wierność i podobień- 
stwo do malowanego przedmiotu, ale wydobycie jego isto 
ty zapomocą środków plastycznych. Te walory znajdujemy 
właśnie w świetnych płótnach Odrodzenia czy Baroku. 
Okres, który cechuje pierwsze poczynania idące w kie 
runku Nowej Sztuki rozpoczął się z chwilą, gdy uświado 
miono sobie zupełnie wyraźnie to, (co dawniej jedynie in 
tuicyjnie wyczuwano), że walory malarskie tkwią raczej 
W różnicach od malowanego przedmiotu, niż W podobień 
stwach. Starano się więc o wydobycie wartości plastycz 
nych przez celowe zniekształcanie przedmiotu- Wzorów do 
tego dostarczyły sztuka prymitywna (murzyńska, Azteków) 
i wschodnia. Nawiązano do Cézanne’a jako do prekur 
sora. Deformowano więc dla celów artystycznych starając 
się o podkreślenie walorów malarskich dzieła. Cechuje to 
pewne stadja kubizmu, a przedewszystkiem ekspresjonizm i 
większość dzieł malarstwa post-kubistycznego. Dadaizm 
również opierał się w znacznej mierze na deformacji, którą 
usiłował doprowadzić do absurdu. To malarstwo deforma- 
cyjne, które nieraz osiągało granice groteski, stanowiło naj 
istotniejszą cechę wielu współczesnych kierunków. Dzięki 
temu, iż przez deformację można było osiągnąć mnóstwo 
kombinacyj, malarstwo deformacyjne wyprodukowało ol 
brzymią ilość form, których zadziwiające bogactwo prze 
żuwa po dziś dzień wielu malarzy. 
W malarstwie deformacyjnem należałoby zaznaczyć na 
stępujące etapy: 
Impresjonizm —rozszczepienie promienia słonecznego, 
deformacja barwy. Wbrew pozorom impresjonizmu miał 
koloryt nienaturalistyczny, który najzupełniej fałszywie usi 
łowano tłumaczyć istnieniem w przyrodzie. 
Cézanne i naśladowcy — pierwsze, śmielsze próby de 
formacji objętości i perspektywy. 
Kubizm — śmiałe zdeformowanie objętości. 
Ekspresjonizm — deformowanie linji i barwy. 
Malarstwo post-kubistyczne — operowanie zdoby 
czami kubizmu z dziedziny konstrukcji w komponowaniu 
obrazów, których zasadniczą cechę stanowi jednak defor- 
m acj a. 
Dadaizm — przeniesienie walorów deformacyjnych z 
dziedziny plastyki w sferę intelektualną i psychiczną. 
Nadrealizm — kontynuacja dadaizmu z tą różnicą że 
połączono jego walory z symbolizmem i z formami neorea- 
lizmu, zaczerpniętemi z nowej rzeczywistości naukowej (mi 
kroskop, astronom ja). 
Te wszystkie kierunki ustosunkowują się do natury w ten 
sposób, że starają się ją w mniejszym lub w większym stop 
niu deformować i przetransponować na język plastyki, 
przyczem jednak element kompozycyjny (a często nawet i 
konstrukcyjny) odgrywa tu nieraz dużą rolę. 
KONSTRUKCJA 
I 
Istnieje jednak druga tendencja, iktóra nie deformuje 
natury dla celów kompozycyjnych, lecz konstruuje obraz 
z czystych walorów plastycznych, zaczerpniętych wprost z 
wyobraźni czy też z geometrji. Geometrja była pierwszem, 
realnem wcieleniem matematyki; ona pierwsza wyrażała
	        
Waiting...

Nutzerhinweis

Sehr geehrte Benutzerin, sehr geehrter Benutzer,

aufgrund der aktuellen Entwicklungen in der Webtechnologie, die im Goobi viewer verwendet wird, unterstützt die Software den von Ihnen verwendeten Browser nicht mehr.

Bitte benutzen Sie einen der folgenden Browser, um diese Seite korrekt darstellen zu können.

Vielen Dank für Ihr Verständnis.